პლანეტების "აღლუმი" _2025 წლის საოცარი მოვლენა

პლანეტარული განლაგება_ ასტრონომიული ტერმინია, რაც ნიშნავს, რომ მზის ერთსა და იმავე მხარეს ერთმანეთთან ახლოს განლაგებულია რამდენიმე პლანეტა.

პლანეტარული აღლუმი _ სასაუბრო ტერმინია, რომელიც ფართო გაგებით ნიშნავს, რომ ღამის ცაზე ერთდროულად რამდენიმე პლანეტაა ხილული.

სწორედ ეს მოვლენა დაფიქსირდა ახლაც 2025 წლის 10 აგვისტოს

ცაზე ზედიზედ 6 პლანეტა განლაგდა გვერდიგვერდ და ჯერ კიდევ ჩანს. თუ ღამით ცას დააკვირდებით მათი დანახვა არ გაგიჭირდებათ.

 დილით, მზის ამოსვლამდე დაახლოებით ერთი საათით ადრე, ცაზე ექვსი პლანეტა გამოჩნდა - მერკური, იუპიტერი, ვენერა, ურანი, ნეპტუნი და სატურნი.

ოთხ მათგანს - მერკურს, იუპიტერს, ვენერას და სატურნს - შეუიარაღებელი თვალითაც კარგად დაინახავთ. ურანისა და ნეპტუნის სანახავად კი ბინოკლი ან პატარა ტელესკოპი დაგჭირდებათ.

ეს იშვიათი შესაძლებლობაა, ერთდროულად ექვსი პლანეტა დაინახოთ ცაზე, შემდეგი ასეთი შანსი 2026 წლის თებერვლის ბოლოს იქნება.

 და ეს ყველაფერი არ არის - პერსეიდების მეტეორული წვიმაც, წლის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი მოვლენა, პიკს დაახლოებით ამ დროს მიაღწევს.

ასე რომ, პლანეტების დაკვირვებისას, შეიძლება რამდენიმე „ვარსკვლავის ჩამოვარდნაც“ დაიჭიროთ.

მოდით, უფრო დეტალურად ვისაუბროთ თითოეულ პლანეტაზე:

ამ დროს, მოუხელთებელი მერკური (სიდიდე 1.9) ცაზე ბოლოს ამოვა და მზესთან ყველაზე ახლოს დარჩება - მისი დანახვა აღმოსავლეთ ჰორიზონტზე დაბლა, კირჩხიბის თანავარსკვლავედში, გამთენიისას ცოტა ხნით ადრე იქნება შესაძლებელი.

მერკურის ზემოთ, იუპიტერი (მაგ. -1.9) ანათებს — მეორე ყველაზე კაშკაშა პლანეტა, რომელიც ტყუპების თანავარსკვლავედში მდებარეობს.

ახლოს, იმავე თანავარსკვლავედში, თქვენ იხილავთ კაშკაშა ვენერას (მაგ. -3.9). 12 აგვისტოს, ვენერა და იუპიტერი ერთმანეთს მთელი წლის განმავლობაში ყველაზე მეტად მიუახლოვდებიან . ისინი იმდენად ახლოს იქნებიან, რომ მათ გაშლილი ხელის ნეკა თითის წვერითაც კი დაფარავთ.

კიდევ უფრო მაღლა მდებარეობს ურანი (სიდიდით 5.7) კუროს თანავარსკვლავედში. თეორიულად ძალიან ბნელ ცაზე მისი დანახვა შეუიარაღებელი თვალითაც შეიძლება, თუმცა ბინოკლით ამის გაკეთება გაცილებით ადვილი იქნება.

დასავლეთით, თევზებში მოძებნეთ მკრთალი ნეპტუნი (სიდიდით 7.8). მის დასანახად, სულ მცირე, მძლავრი ბინოკლი დაგჭირდებათ.

ნეპტუნისგან არც ისე შორს, ასევე თევზების ზოდიაქოს ნიშანში, მდებარეობს ოქროსფერი სატურნი (მაგ. 0.7). მისი სტაბილური მოყვითალო შუქი პლანეტის ვარსკვლავებისგან გარჩევაში დაგეხმარებათ. 

და ეს ყველაფერი არ არის: სატურნის ქვემოთ, ჰორიზონტთან უფრო ახლოს, თქვენ შეამჩნევთ თითქმის სავსე მთვარეს მერწყულის ზოდიაქოს ნიშანში. შეუიარაღებელი თვალით, მთვარე სრულად განათებული გამოჩნდება - და შესაძლოა ჩვეულებრივზე უფრო დიდიც კი.

.რა არის პლანეტარული განლაგება?

აქ მოცემულია პლანეტარული განლაგების ორი ძირითადი განმარტება:

ასტრონომიული ფენომენი, რომლის დროსაც პლანეტები მზის ერთ მხარეს ახლოს არიან.

ზოგიერთი ადამიანი ფიქრობს, რომ პლანეტები შეიძლება იდეალურად ერთ ხაზზე იყონ განლაგებული მზესთან.

სინამდვილეში, პლანეტები ვერ გასწორდებიან სივრცის სამივე განზომილებაში. უკიდურესად იშვიათია, რომ ყველა პლანეტა ერთ კვადრანტში (90 გრადუსიან სექტორში) იყონ: ეს ამ ათასწლეულში მხოლოდ 7-ჯერ მოხდება.

ესაა ვიზუალური ფენომენი, რომელიც ხდება მაშინ, როდესაც პლანეტები ერთმანეთთან ახლოს არიან ცაზე, როგორც ეს დედამიწიდან ჩანს.

როდესაც დედამიწა და სხვა პლანეტები მზის ერთ მხარეს არიან, დედამიწიდან დანახული პლანეტები ცაზე ხაზზე ჩნდებიან. რაც უფრო პატარაა ცის სექტორი, რომელშიც პლანეტები მდებარეობს, მით უფრო სანახაობრივია განლაგება.

გაითვალისწინეთ, რომ პირველი განმარტებით განლაგება ყოველთვის არ არის სანახაობრივი დედამიწიდან დანახვისას.

მაშინაც კი, როდესაც ყველა პლანეტა კოსმოსში ერთ კვადრანტშია თავმოყრილი,   შესაძლებელია ისინი ცაზე მაინც არ ჩანდნენ ერთ ხაზზე. უფრო მეტიც, როდესაც შიდა პლანეტები ძალიან ახლოს არიან მზესა და დედამიწას შორის ჩვენ ვერ ვხედავთ მათ ღამის ცაზე.

.პლანეტები სწორ ხაზზე განლაგდებიან ამ დროს?

პლანეტები სწორ ხაზზე იქნებიან, თუმცა არა ზუსტად სწორ ხაზზე. ყველა პლანეტა მზის გარშემო დაახლოებით ერთსა და იმავე სიბრტყეში ბრუნავს. შედეგად, დედამიწიდან ჩანს, რომ პლანეტები ეკლიპტიკის გასწვრივ მოძრაობენ, მზის ციურ სფეროზე წლიური ტრაექტორიის გასწვრივ.

.პლანეტარული განლაგება და პლანეტარული აღლუმი ერთი და იგივეა?

„პლანეტარული აღლუმი“ არაფორმალური ასტრონომიული ტერმინია, ამიტომ ის უფრო თავისუფლად გამოიყენება, ვიდრე ტერმინი „პლანეტების განლაგება“. პლანეტარული განლაგებები ხშირად სასაუბრო ენაზე პლანეტარული აღლუმების სახელითაა ცნობილი. ასევე, როდესაც ღამის ცაზე ერთდროულად რამდენიმე პლანეტაა ხილული, ამას პლანეტარული აღლუმიც ეწოდება.

ასტროლოგიაში პლანეტების აღლუმი არის ფენომენი, როდესაც რამდენიმე პლანეტა მდებარეობს ერთ ზოდიაქოს თანავარსკვლავედში.

.რა ჰქვია ცაზე ორი პლანეტის შეხვედრას?

როდესაც ცაზე ორი პლანეტა ხვდება ერთმანეთს, ეს ჯერ კიდევ არ არის „აღლუმი“. ეს შეიძლება იყოს პლანეტების კონვერგენცია ან შეერთება. 

.პლანეტების უახლოესი აღლუმები:

10 აგვისტო: მერკურის, იუპიტერის, ვენერას, ურანის, ნეპტუნის და სატურნის  დილის გასწორება.

2026 წლის 28 თებერვალი: მერკურის, ვენერას, ნეპტუნის, სატურნის, ურანის და იუპიტერის  საღამოს გასწორება.

2026 წლის 18 აპრილი: სატურნის, მარსის, მერკურის და ნეპტუნის  დილის გასწორება.

2026 წლის 12 მაისი: მერკურის, იუპიტერის და ვენერას  საღამოს გასწორება.

2026 წლის 12 აგვისტო: იუპიტერის, მერკურის, მარსის, ურანის, სატურნის და ნეპტუნის   დილის გასწორება. 

2026 წლის 14 ნოემბერი: მერკურის, ვენერას, მარსის და იუპიტერის   დილის გასწორება.

.რა ჰქვია პლანეტების განლაგებას, როდესაც ყველა პლანეტა ხაზზეა?

როდესაც მზის სისტემის ყველა პლანეტა ხაზზეა, ამას ეწოდება „დიდი“ ან „სრული“ პლანეტარული განლაგება. გაითვალისწინეთ, რომ პლანეტები ვერ განლაგდებიან სწორ ხაზზე კოსმოსში, ამიტომ განლაგების დროს ისინი უბრალოდ მზის ერთ მხარეს ახლოს იკრიბებიან.